In mijn studie aan de Wageningen Universiteit heb ik geleerd hoe ik wetenschappelijk onderzoek moet doen en hoe ik wetenschappelijke literatuur op waarde kan schatten.
Veel variabelen
Aan deze kennis en kunde heb ik veel gehad bij het schrijven en uitwerken van mijn hormoonfactor programma en het begeleiden van mensen. Maar wat ik vooral ook ervaren heb zijn de beperkingen die wetenschappelijk onderzoek heeft, zeker wanneer het aankomt op een onderwerp als de gezondheid van de mens en alle invloeden daarop.
Er zijn namelijk ontzettend veel variabelen die allemaal een wisselwerking hebben binnen de grote leefstijlonderwerpen zoals voeding, training, stress en mentaal wat het ontrafelen van deze wirwar ontzettend moeilijk maakt. Als dit nog niet complex genoeg is, loop je ook nog tegen het probleem aan dat ieder mens anders is en dat gezondheidsadvies dus uiteindelijk maatwerk is.
Dit, terwijl wetenschappers graag willen aantonen dat bepaalde verbanden voor grote groepen mensen gelden. Dan moeten die verbanden ook liefst nog bewezen oorzakelijk zijn (causaal) in plaats van alleen een associatie waar allerlei causaliteitsverwarringen onder kunnen liggen.
Er zijn namelijk ontzettend veel variabelen die allemaal een wisselwerking hebben binnen de grote leefstijlonderwerpen zoals voeding, training, stress en mentaal wat het ontrafelen van deze wirwar ontzettend moeilijk maakt. Als dit nog niet complex genoeg is, loop je ook nog tegen het probleem aan dat ieder mens anders is en dat gezondheidsadvies dus uiteindelijk maatwerk is.
Dit, terwijl wetenschappers graag willen aantonen dat bepaalde verbanden voor grote groepen mensen gelden. Dan moeten die verbanden ook liefst nog bewezen oorzakelijk zijn (causaal) in plaats van alleen een associatie waar allerlei causaliteitsverwarringen onder kunnen liggen.
Zaken worden eerst vereenvoudigd
Aangezien alles zo ingewikkeld is zie je dan ook vaak dat wanneer je het bijvoorbeeld over voeding hebt dat de zaken vereenvoudigd worden alvorens wetenschappelijk onderzoek gedaan wordt. Zo kun je bijvoorbeeld voeding plat slaan tot macronutriënten. Van daaruit kun je een effect proberen te onderzoeken van een koolhydraatarm dieet, waarbij je dus zilvervliesrijst, witte pasta en suikerklonten op 1 hoop gooit en dan onderzoekt of bepaalde bloedwaarden verbeteren als je hier minder van eet.
Deze bloedwaarden zeggen vaak ook niet alles. Zo kun je bijvoorbeeld in bloed meten dat het LDL-cholesterol stijgt wanneer je veel verzadigde vetten eet, waarbij er geen onderscheid gemaakt wordt tussen verzadigde vetbronnen waardoor een Dubbele Whopper of een smoothie met kokosvet over 1 kam geschoren worden.
LDL- cholesterol staat bekend als een bloedmarker van hart- en vaatziekten, een voorspellende waarde dus, omdat bij veel mensen die hart- en vaatziekten krijgen het LDL-cholesterol verhoogd is. Daarbij is LDL-cholesterol slechts 1 bloedmarker voor hart- en vaatziekten terwijl er veel meer zijn zoals HbA1C, triglyceriden, Apo-B, hsCRP en homo cysteïne.
Deze bloedwaarden zeggen vaak ook niet alles. Zo kun je bijvoorbeeld in bloed meten dat het LDL-cholesterol stijgt wanneer je veel verzadigde vetten eet, waarbij er geen onderscheid gemaakt wordt tussen verzadigde vetbronnen waardoor een Dubbele Whopper of een smoothie met kokosvet over 1 kam geschoren worden.
LDL- cholesterol staat bekend als een bloedmarker van hart- en vaatziekten, een voorspellende waarde dus, omdat bij veel mensen die hart- en vaatziekten krijgen het LDL-cholesterol verhoogd is. Daarbij is LDL-cholesterol slechts 1 bloedmarker voor hart- en vaatziekten terwijl er veel meer zijn zoals HbA1C, triglyceriden, Apo-B, hsCRP en homo cysteïne.
Helicopterview / holistische kijk
Als ik uitspraken hoor van wetenschappers die zeggen dat kokosvet slecht voor het hart is omdat het verzadigd vet is waardoor het LDL- cholesterol stijgt, dan krijg ik echt enorme jeuk. Of dat een wetenschapper zegt dat groente goed is voor de bloeddruk, omdat er nitraat in zit, dan stijgt mijn bloeddruk juist. Dit komt doordat ik iemand ben die holistisch denkt en dus vanuit een helicopterview kijkt naar vele leefstijlpijlers en lichaamsprocessen tegelijk.
Ik geloof dan ook niet in het plat slaan van de wetenschappelijke discussie in versimpelingen. Het gaat niet om losse stofjes in voeding, maar om contexten waarin die stofjes met elkaar interactie hebben. Het gaat niet om blindstaren op 1 bloedmarker, maar om het bekijken vele processen tegelijk die met elkaar interactie hebben in de context van een uniek mens.
Ik geloof dan ook niet in het plat slaan van de wetenschappelijke discussie in versimpelingen. Het gaat niet om losse stofjes in voeding, maar om contexten waarin die stofjes met elkaar interactie hebben. Het gaat niet om blindstaren op 1 bloedmarker, maar om het bekijken vele processen tegelijk die met elkaar interactie hebben in de context van een uniek mens.
Holisme versus reductionisme
Holisme is het tegenovergestelde van reductionisme. Reductionisme is een filosofische en wetenschappelijke opvatting die stelt dat complexe fenomenen kunnen worden teruggebracht tot hun meer fundamentele componenten of principes. Het idee is dat het begrijpen van de basiscomponenten voldoende is om het geheel te begrijpen. Holisme stelt dat een geheel meer is dan de som der delen en dat de interacties tussen de delen cruciaal zijn voor het begrijpen van het geheel.
Toen ik aan het studeren was aan de Wageningen Universiteit viel het me op dat reductionisme het leidende paradigma was. En dit werd alleen maar erger naar mate de levensmiddelenindustrie meer een vinger in de pap kreeg daar.
Biochemici en stofjesdenker
Biochemici en stofjesdenkers werden belangrijk in de gezondheidsdiscussie, omdat de levensmiddelenindustrie ontzettend graag hun onnatuurlijke sterk bewerkte voedingsachtige producten een gezond imago wilde geven. Hoe ideaal was het dan om omega-3 of vitamine C aan je ongezonde product toe te voegen en dan een gezondheidsclaim te mogen gebruiken. Gelukkig is dit fenomeen wel meer aan banden gelegd het afgelopen decennium, maar de gevolgen zijn nog steeds merkbaar in de wetenschappelijke gezondheidsdiscussie.
Ook medici hebben zich naar mijn mening teveel bemoeid met de discussie over voeding en leefstijl in relatie tot gezondheid. Paardenmiddelen zoals medicijnen vaak zijn, geven makkelijk een bewezen werking in vergelijking tot een placebo.
Losse voeding en leefstijl interventiepunten leiden zelden tot een dergelijk bewijs.
En dat het mediterraan dieet bekend staat als de meest wetenschappelijk onderbouwde gezonde manier van leven komt echt niet door wat meer olijfolie of een glas wijn per dag. Deze mensen doen waarschijnlijk in meerdere leefstijlpijlers allerlei dingen goed zoals niet teveel eten, traditioneel minder bewerkt eten, eten met aandacht, voedende contacten hebben, meer buiten zijn in een zonnige omgeving, zingeving hebben, minder chronische stress hebben en nog veel meer.
Ook medici hebben zich naar mijn mening teveel bemoeid met de discussie over voeding en leefstijl in relatie tot gezondheid. Paardenmiddelen zoals medicijnen vaak zijn, geven makkelijk een bewezen werking in vergelijking tot een placebo.
Losse voeding en leefstijl interventiepunten leiden zelden tot een dergelijk bewijs.
En dat het mediterraan dieet bekend staat als de meest wetenschappelijk onderbouwde gezonde manier van leven komt echt niet door wat meer olijfolie of een glas wijn per dag. Deze mensen doen waarschijnlijk in meerdere leefstijlpijlers allerlei dingen goed zoals niet teveel eten, traditioneel minder bewerkt eten, eten met aandacht, voedende contacten hebben, meer buiten zijn in een zonnige omgeving, zingeving hebben, minder chronische stress hebben en nog veel meer.
Tunnelvisie
Ik ben geen fan van te reductionistisch denken, omdat de kans dat je toch een verkeerde focus hebt gekozen groot is en dat je een tunnelvisie creëert met bijbehorende enorme blinde vlek.
Toch heb ik het gevoel dat ik daarmee als wetenschapper nog steeds tot een minderheid behoor en dat het reductionistische wetenschappelijke denken nog steeds hoogtij viert in de discussie over gezondheid, voeding en leefstijl.
Als holistische denker word je al snel in het hokje alternatief, onwetenschappelijk, goeroe of kwakzwalver gestopt. En dit terwijl ik er in geloof dat holistische wetenschap uiteindelijk gaat winnen en de moderne ‘ai’ kortzichtige wetenschappers gaat helpen om hun beperkte reductionistische aannames te kunnen overstijgen. En dat is maar goed ook!
