EVA (Jinek)
De aanleiding was de promotie van een Uitzending van Radar die hier over ging. Nu heb ik al vaker aandacht besteed aan Radar uitzendingen en de conclusie is meestal dat sensatie en polarisatie creëren hoofdzaak blijkt te zijn en nuance bijzaak. Bij EVA werd vooral de onzin besproken van ‘veel te dure’ eiwitverrijkte producten. Om het punt kracht en statuur bij te zetten waren naast Antoinette Hertsenberg van Radar ook internist en hoogleraar geneeskunde Marcel Levi en sportarts in opleiding Epke Zonderland aanwezig.
‘Experts’
Allereerst wil ik, voordat ik de punten uit de uitzending langsloop, mijn verbazing voor de zoveelste keer uitspreken over de keuze van de ‘experts’. Het item gaat over voeding en wie worden er weer uitgenodigd om hier iets over te zeggen?
Ja hoor, het zijn weer eens medici.
- Een medicus kan dan wel een autoriteit zijn in zijn of haar vakgebied, maar bij mijn weten zit er aan deze EVA tafel geen voedingsdeskundige.
- Epke Zonderland is hooguit ervaringsdeskundige, maar de juiste persoon om hier echt iets over te zeggen ontbreekt dus.
Ik kan dit eigenlijk niet begrijpen, waarom medici op dit soort uitnodigingen in gaan. Waarom zeggen ze niet gewoon dat dit hun expertise niet is? Andersom ga ik als voedingsdeskundige en leefstijlcoach toch ook niet aanschuiven in een televisieprogramma om het over medische hormoonpreparaten te hebben?
En natuurlijk zou het voor mij geen probleem zijn om me even in te lezen en een paar medische uitspraken te doen, maar ik vind dit gewoon niet oké. Ik ga niet op de stoel van de arts zitten en andersom zouden artsen ook niet op de stoel van een voedingsdeskundige moeten gaan zitten als zij daar niet voor hebben doorgeleerd. Enfin, dan nu naar de uitspraken zelf.
De uitspraken
Absoluut mee eens
- Je kunt voldoende eiwitten binnenkrijgen zonder dat je eiwit verrijkte producten of eiwitpoeders gebruikt.
- ‘Meer eiwit’ wordt als marketingclaim vaak misbruikt om een nog steeds ongezond product gezond te laten lijken.
- Marketeers en influencers maken ongefundeerde claims bij de promotie van eiwit verrijkte producten.
- ‘Eiwit verrijkte’ producten zijn vaak duurder.
- Sommige producten waarbij geen extra eiwitten zijn toegevoegd zijn van zichzelf al zeer eiwitrijk.
- Eiwitten leveren calorieën en kunnen wanneer je totale calorie-inname te groot is ook bijdragen aan vetopslag.
- Wanneer je meer eiwit eet dan dat je lichaam gebruikt als bouwstof, wordt het als energiebron opgeslagen of verbrand.
- Als je niet traint zullen je spieren niet gaan groeien door het eten van extra eiwit.
Niet mee eens of te kort door de bocht
- Een mens heeft tussen de 60 en 80g eiwit per dag nodig. Dit is geen graadmeter, maar eerder een ondergrens voor mensen met een normale eiwit turnover en niet per se een optimale inname. Dit is wat anders voor ouderen, sporters, mensen die in een afslankprogramma zitten (vooral met Ozempic), veganisten (vaak lagere biologische waarde eiwit) en mensen die herstellen van ziekte en/of operatie. Daarnaast hangt het ook af van je lichaamsgewicht en spiermassa.
- Als je teveel eiwit eet word je er dik van. Je wordt er alleen dik van wanneer je calorie-inname hoger wordt dan je caloriegebruik. Nu is het zo dat eiwitten in theorie bij kunnen dragen aan een sterker gevoel van verzadiging. Bovendien kunnen eiwitten helpen bij het dempen van bloedsuikerpieken en dus ook de kans op bloedsuikerdips en dus snaaidrang verkleinen, vooral bij insulineresistente mensen. Ook zijn er producten die eiwit verrijkt zijn die arm zijn aan suikers, koolhydraten, vetten en dus calorieën, maar juist rijk aan vezels. Zo zijn er ook eiwitrijke calorie-arme repen die mensen eten in plaats van de Snickers die ze normaal kiezen. In dat geval zijn eiwit verrijkte producten dus soms juist gunstig in relatie tot de totale calorie-inname. Je kunt deze eiwit verrijkte producten dus niet over één kam scheren en de context is cruciaal.
- De nieren vinden stikstof niet fijn. Dit vind ik echt een onnodige bangmakende uitspraak die niet klopt. Dit is hetzelfde als bijvoorbeeld soms bij zuur-base diëten gezegd wordt dat eiwit zou verzuren en dus slecht is. Onze nieren en zuur-base buffersysteem is perfect ontworpen om eiwitten te kunnen verdragen. Uiteraard is dit bij nierziekten en andere medische problemen een ander verhaal en is een maatwerk advies nodig, maar dit is niet van toepassing voor gezonde mensen. Dit betekent overigens niet dat ik zou adviseren een extreem hoog eiwitdieet te gaan volgen, maar daar gaat het hier helemaal niet over.
- Als je gevarieerd eet, komt het allemaal wel goed. Deze uitspraak vind ik schieten met hagel. Er zit een kern van waarheid in, maar de consument heeft geen idee wat hier mee bedoeld wordt. ‘Als ik iedere dag een andere kant- en klare saus over mijn piepers giet eet ik toch gevarieerd?’. Ook het welbekende glaasje melk en bakje yoghurt of kwark wordt weer naar voren gebracht. Zuivelproducten bevatten inderdaad veel eiwit, maar lang niet iedereen gaat goed op lactose- en caseïne bevattende producten? Ik kan me nog goed mijn met puisten ontsierde rug herinneren toen ik bakken kwark at in mijn studententijd rondom mijn krachttraining. Voeding is toch echt maatwerk en je bent niet alleen wat je eet, maar ook wat je kunt verteren en verdragen. De ene eiwitbron is dus de andere niet en jezelf een beetje verdiepen in en begeleiding bij je persoonlijke gevarieerde voedingsplan kan voor de meeste mensen zeker geen kwaad.
Conclusie
Daarnaast vind ik dat in dit item het belang van voldoende eiwitten in een gezonde voeding nogal wordt gebagatelliseerd. Er is er namelijk een behoorlijke groep mensen die baat zouden hebben bij het eten van meer eiwitten en dit item werkt op dat vlak wellicht averechts.
